Сэрии үөрэхтэн матарбыта

Мин 1934 с. Көрдөрүүлээххэ төрөөбүтүм. Аҕам Аввакумов Пантелеймон Васильевич – 1942 сыллаах төрүөх, ийэм Захарова Мария Терентьевна – 1913 сыллаах төрүөх. Сэрии буоларыгар мин сэттэ саастаах этим. Дьон мустан: «Сэрии буолбут», — диэн ытаһалларын, айманалларын өйдүүбүн. Сэрии буолбатаҕа буоллар мин ол күһүн үөрэниэхтээх этим.

Биһиги аҕабыт маҥнайгы ыҥырыыга оройуонтан төннүбүт, холкуос бэрэссэдээтэлэ буолан. Онтон 1942 с. иккис ыҥырыыга армияҕа барар. Хаста да араанньы буолар. Онтон 1944 с. кулун тутар ыйга балыыһаҕа сытан өлбүт.

Биһиги аҕабыт армияҕа барарыгар үс уол хаалбыппыт. Убайым Николай 1932 с.т., онтон мин, бырааппыт Терентий сэрии сылларыгар өлөр. Мин үөрэммэккэ хаалан, хаарыан оҕо сааһы билбэккэ хааллаҕым ол. Убайым Николай Чычымах сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэр, салҕыы оройуоҥҥа үөрэнэр. Кэлин Хабаровскай куоракка партийнай оскуоланы бүтэрэн, партийнай үлэһит буолбута, бэрт үчүгэй лектор этэ.

Мин 8-9 сааспыттан холкуоска илии-атах үлэтигэр сылдьыбытым. 10 сааспыттан улахан дьону кытта тэҥҥэ сылдьан үлэлэһэрим, сарсыардаттан киэһэ хараҥаҕа үлэ тохтуура. Сарсыарда күнү кытта тэҥҥэ туруоран ат, оҕус хомуйтара ыыталлара. Үөрэммэтэх буоламмын кыһыннары-сайыннары биир өрөбүлэ суох, муҥура суох үлэ буолара. Тоҥуу-хатыы, аһыыр-аһаабат сылдьыы үгүс буолара. 1950 с. холкуостары холбуур ыйаах тахсан биһиги «Көрдөрүүлээх» холкуоспут «Чычымах» холкуоска холбоспута. «Коммунизм» холкуос буолбуппут, үлэ-хамнас күөстүү оргуйбута. Мин хонуу үлэтигэр сылдьарым. 1952-53 сс. дьаам сүүрдээччинэн үлэлээбитим. Икки атынан Хомустаахтан Охотскай Перевозка илдьэрим-аҕаларым. Оччолорго Ааллаах Үүҥҥэ таһаҕасчыттар сылдьаллара. 1953-54 сс. кадровай булчут оҥорбуттара. 1955-57 сс. армияҕа сулууспалаабытым. Кэлэн баран эмиэ бултаабытым. Оччолорго киис суох этэ. Андаатараны, тииҥи, кырынааһы, солоҥдону бултуурбут. 1958-59 сс. Уоҕан диэн сиргэ ыарыылаах сүөһүнү туспа тутан кыстаппыттара. Онно фермаҕа от тиэйээччинэн анаммытым. Икки хотонунан алта- сэттэ дайаарка. Сүүстэн тахса сүөһү баара. Түөрт атынан от тиэйэрим, кыһыны быһа, биир өрөбүлэ суох үлэ этэ. Ыйга сүүстэн тахса көлөһүн күнүн суруйаллара да, туох да дохуот суох этэ. 1960-61 сс. Тараҕанаҕа көһөн кэлэн эмиэ от тиэйээччи буолбутум. 1961 с. Иван Васильевич Николаев Чычымахха тракторист курсун аспыта, онно үөрэнэн машинист тракторист идэтин ылбытым. Тараҕана ферматыгар маҥнайгы автодоилканы уонна ынах ыыр аппараты үлэлэппитим, мотуорунан уот биэрбитим. 1962 сыл сайыныгар маҥнайгы механизированнай звено тэриллибитэ. Салайааччы Малышев Степан Егорович этэ. Тумулга 75 ат күүһэ күүстээх локомотивка үлэлии сылдьыбытым. Онтон 1964 с. холкуос директора И.В. Николаев бирикээһинэн Харбалаах тутуутугар дружбиһынан анаабыта. Холкуос, сопхуос да кэмигэр күүһүм кыайарынан үлэлээн элбэх грамоталарынан, хайҕал суруктарынан наҕараадаламмытым. Барыта 33 сыл тохтоло суох үлэлээбитим.

Аня Аввакумова

Эһэлэрбэр махтал

Сэрии кэмин оҕолоро

Аҕа тапталын билбэтэхтэрэ,

Хаарыан оҕо саастарын

Бу диэн өйдөөбөтөхтөрө.

Кыра саастан тулаайахсыйан,

Үлэҕэ-хамнаска эриллэн,

Аччыктаан, тоҥон-хатан,

Үөрэх сырдыгыттан мэлийбиттэрэ.

Кэмэ суох махтанабыт

Эһэлэрбит барахсаттарга,

Эйэлээх олохпут туһугар

Олохторун толук уурбуттарга.

Тыыннаах эргиллибит эһэлэрбит

Оҕолорун, сиэннэрин туһугар,

Араанньыларын аахсыбакка,

Дьоллоох олоҕу уһансыбыттара.

Эһиги килбиэннээх суолларгыт,

Эһиги албан ааккыт

Кэпсэниэҕэ көлүөнэттэн көлүөнэҕэ

Үйэ-саас тухары.