Эбэбинэн киэн туттабын

Мин эбэм Малышева Ульяна Семеновна муус устар 15 күнүгэр 1929 сыллаахха төрөөбүт. Сэрии саҕаланыытыгар 12 саастааҕа. Эбэм оҕо сааһа Охотскай Перевозка ааспыта. Түөрт кылааһы ситиһиилээхтик бүтэрэн баран, алдан өрүс нөҥүө өттүгэр нуучча оҕолорун кытта үөрэниэн куттанан, салҕыы үөрэммэтэх. Сэрии саҕана аҕата Семен Николаевич Малышев балык артыалын биригэдьииринэн үлэлээбит. Сэрии сылларыгар кини артыала былаанын 140-160 % толорор эбит. Эбэм сэрии сылларыгар сүөһүгэ уонна аҕатын кытта тэҥҥэ балык артыалыгар үлэлээбит.

Эбэм кэпсииринэн сэрии саҕана Чурапчыттан наһаа эдэр үчүгэй кыргыттар кэлэн, өлөр өлүүттэн өрүһүйбүттэрэ диирэ. Мас буочукаҕа балыгы тууһууллар үһү. Ол арыыта буочукаҕа быыһылаан тахсыбытын лэппиэскэлэригэр умньаан сииллэр эбит. Сорох эдэр кыргыттар саастаах кэриэйдэргэ кэргэн буолтара диирэ.

Биһиги эбэбит оҕо эрдэҕиттэн бэйэтин кыанар этэ дииллэр. Ол курдук «Таатта» хаһыакка Софронова Елена Ивановна биһиги эбэбит туһунан суруйан турар. Сэттэ уон киилэлээх тууһу сүгэн, сыыр үрдүгэр баар буочукаларга балыктары тууһааһыҥҥа таһара үһү.

Сэрии бүппүтүн кэннэ эбэм сүөһүгэ үлэлээбит. 1948 сыллаахха Васильев Егор Михайловичка кэргэн тахсыбыта. Биһиги эһэбит Япония сэриитин кыттыылааҕа. 1953 сыллаахха Алдантан Чычымахха бөдөҥсүтүү политикатынан көһөн кэлэллэр. Алдаҥҥа икки улахан оҕолоро төрүүллэр, алта оҕо Чычымахха төрүүр. Эбэлээх эһэбит колхозка үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрэ. Эһэбит 1978 сыллаахха суох буолбута. Эбэбит 8 оҕолоох хаалан баран барыларын атахтарыгар туруорбута. Эбэбит айылҕаҕа сылдьарын сөбүлүүрэ, ордук балыктыырын. Сиэннэрин илдьэ сылдьан балыктатара, мэлдьи үөрэтэр этэ.

Эбэбит наһаа элбэх таабырын билэрэ, биһиэхэ таайтарар этэ. Кини төһө да бэйэтэ кыанар дииллэрин үрдүнэн, уолаттара бөҕөмсүйэллэрин сөбүлээбэт этэ. Ыһыахха уолаттара мас тардыспыттарын, таас көтөхпүттэрин иһиттэҕинэ сөбүлээбэтин биллэрэр этэ.

Эбэбит олус минньигэс астаах буолара. Кини улахан миискэҕэ толру эттээх мини буһаран, уолаттарын аһатара. Бэрэскитэ, пельменнэрэ улахан буолааччы.

Иистэнэ олорон, былыргы ырыалары ыллыырын сөбүлүүрэ. Таҥас-сап кэмчитигэр оҕолорун таҥаһын, этэрбэстэрин, оннооҕор телогрейкалары үлэтин быыһыгар тигэрин кэпсээччи.

Биһиги эбэбит урукку киноартистар, ырыаһыттар ааттарын барыларын билэрэ. Охотскайтан аймахтара кэллэхтэринэ ирэ-хоро нууччалыы-сахалыы билэр дьонун, олорбут сирин ыйыталаһара, кэпсэтэрэ. Кини нууччалыы үчүгэйдик саҥарар этэ.

Кэлин ветераннар түмсүүлэригэр баяҥҥа доҕуһуоллатан, урукку ырыалары, частушкалары ыллыыра. Бары үлэҕэ бары көхтөөх буолааччы.

Эбэбит төһө да кытаанах курдук көрүҥнээх буоллар, сүрдээх аһыныгас этэ. Уолаттара ийэлэрин убаастыыллара, тылыттан тахсааччылара суох. Оҕонньоро өлүөҕүттэн эбэбит бары хаһаайыстыбатын дьаһанан олорбут буолан, кэлин оҕолоро ыал буолбуттарын да кэннэ, бары боппуруос ийэлэрин этиитинэн түмүктэнэрэ.

Саҥа дьылга, дьахтар күнүгэр оҕолоро бары эбэбит дьиэтигэр түмсэрбит. Кини оҕолоругар, кийииттэригэр, сиэннэригэр ааҕа кэһиилээх, бэлэхтээх буолааччы.

Биһиги эбэбит мэлдьи элбэх ыалдьыттардаах буолара, киниэхэ кырдьаҕас дьон эрэ буолбакка, эдэр дьахталлар сылдьан чээйдээн, сэһэргэһэн бараллара. Иллэҥ кэмигэр дьүөгэлэрин кытта лотуолуурун сөбүлүүрэ.

Биһиги эбэбит 2003 сыллаахха күн сириттэн барбыта.

Эбэбит сэрии ыар сылларыгар оҕо сааһыттан кытаанах ыарахан үлэҕэ үлэлээбитин иһин мэтээллэрдээҕэ. Эбэбитин дьоно-сэргэтэ ытыктыыллара.

Наташа Васильева