Аввакумов Пантелеймон Васильевич (1906-1944) «Көрдөрүүлээх» колхоз председателэ. А5а дойду Улуу сэриитигэр олоҕун толук уурбут буойун

             Аввакумов Пантелеймон Васильевич 1906 сыллаахха Боотурускай улууһун Сиэллээх нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Колхозка чилиэнинэн киирэр. Сэрии иннинэ кэргэннэнэр. Коля, Пана диэн икки уол ођолонор. 1942 сыл атырдьах ыйын 20 күнүгэр сэриигэ Кыһыл Армия кэккэтигэр ыҥырыллар. Хас да төгүл кыргыһыы толоонугар актыыбынайдык сэриилэһэр. Сэриигэ Харьков куораты босхолуур дуолан кыргыһыыга көхсүгэр ыараханнык бааһырар уонна госпиталга балайда уһун бириэмэ устата эмтэнэр.

  1943 сыл ыам ыйын 25 күнүгэр таайыгар Петров Алексей Николаевичка суруйарыттан көрдөххө дөксө сэриигэ киирэрин туһунан суруйар.

         Пантелеймон Васильевич 1944 сыл муус устар 27 күнүгэр 1590 нүөмэрдээх «ЭГ» сытан өлбүтэ. Кини уҥуођа Украина сиригэр Донецкай уобалас Макеевка диэн куорат кылабыыһатыгар хараллан сытар.

                  Таптыыр таайым Петров Алексей Николаевич, дорообо.

       Миэхэ солун суох, арай кулун тутар ый 12 күнүгэр Харьков куоракка араанньы буолтум, көхсүбүнэн араанньы буолтум.

    Билигин Энгельс куоракка госпитальга сытабын, тиллэн эрэбин, доруобуйа көннө. Ас ханна сылдьар тухары нуорма. 600 грамм килиэп буолар. Үһүс сэриигэ киириибэр араанньы буолтум. Бу дойдуга ас-таҥас наһаа ыарахан. Ол курдук арыы биир киилэтэ 120-150 солк., үүт биир литрэтэ 60-70 солк. Итини тэҥинэн туох барыта ыарахан, харчы алыс дэлэй быһыылаах. Миигин кытта саха олох суох. Саха курдук омуктар сатала суох үгүстэр.

  Дьэ эһиги хайдах туох олорођут, бэйэҥ доруобуйаҥ хайдађый? Урукку үлэђэр үлэлиигин ини. 1943 сылга от, бурдук үүнүүтэ хайдађый уопсайынан?

             Дьэ эйигиттэн көрдөһөбүн бу иһэр сылга мин улахан уолбун үөрэттэр, бэйэђиттэн аһатан. Уолга нуорма кэлэрэ буолуо, онно эбэн аһатыаҥ этэ. Ийэтэ үөрэттэрэр кыађа суох буолуо. Онон эн эрэ кыһаллан үөрэттэрдэххинэ үөрэнэр буолуо. Онон кыһаллан да туран үөрэттэр, мин эргийэн тиийдэхпинэ төлүөм. Нолуок эппин дьоммун кытта аахсыбытыҥ дуу, суох дуу? Маны мин дьахтарбар биллэр уонна үөрэттэрэргин туох дииргин миэхэ суруй маннык аадырыска: Саратовскай уобалас, город Энгельс, часть 255 «Б».

   Атырдьах ыйыгар сэриигэ барарым буолуо. Ол иннинэ кэлэр гына түргэнник суруй.

               Дьэ быраһаай (уолу үөрэттэр).

               Суруйдум эрэнэн туран сиэниҥ Аввакумов Пант. Вас.

Д.Г.Бравин.                             25/V-43с.

(Д.Г.Бравин. «Күндүтүөн, саллааттар саһарбыт суруктара». 2000)

                                                  ***

Аҕам Аввакумов Пантелеймон Васильевич – 1906 сыллаах төрүөх, ийэм Захарова Мария Терентьевна – 1913 сыллаах төрүөх. Сэрии буоларыгар мин сэттэ саастаах этим. Дьон мустан: «Сэрии буолбут», — диэн ытаһалларын, айманалларын өйдүүбүн.

Маҥнайгы холкуос тэриллэрин сађана, ађам, 20-тэн эрэ тахсыбыт эдэр киhи. Куоракка председатель курсугар үөрэнэн кэлэн  баран улахан хотон бырайыагын бэйэтэ оҥорбута. Ол хотон кэлин сэрии кэнниттэн үлэђэ киирбитэ.

Биһиги аҕабыт маҥнайгы ыҥырыыга оройуонтан төннүбүт, холкуос бэрэссэдээтэлэ буолан. Онтон 1942 с. иккис ыҥырыыга армияҕа барар. Хаста да араанньы буолар. Онтон 1944 с. кулун тутар ыйга госпитальга сытан өлбүт.

Биһиги аҕабыт армияҕа барарыгар үс уол хаалбыппыт. Убайым Николай 1932 с.т., онтон мин, бырааппыт Терентий сэрии сылларыгар өлөр.

Ийэм сэрии кэнниттэн Иван Павлович Хоноруиҥҥа кэргэн тахсыбыта. Убайым Николай Чычымах сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэр, салҕыы оройуоҥҥа үөрэнэр. Кэлин Хабаровскай куоракка партийнай оскуоланы бүтэрэн, партийнай үлэһит буолбута, бэрт үчүгэй лектор этэ. Мин 8-9 сааспыттан холкуоска илии-атах үлэтигэр сылдьыбытым. 10 сааспыттан улахан дьону кытта тэҥҥэ сылдьан үлэлэһэрим, сарсыардаттан киэһэ хараҥаҕа үлэ тохтуура. Сарсыарда күнү кытта тэҥҥэ туруоран ат, оҕус хомуйтара ыыталлара. Үөрэммэтэх буоламмын, кыһыннары-сайыннары биир өрөбүлэ суох, муҥура суох үлэ буолара. Тоҥуу-хатыы, аһыыр-аһаабат сылдьыы үгүс буолара. Кэлин кадровай булчутунан, фермађа от тиэйээччинэн, тракториhынан үлэлээбитим. Харбалаах тутуутугар дружбиһынан үлэлээбитим. Холкуос, сопхуос да кэмигэр күүһүм кыайарынан үлэлээн элбэх грамоталарынан, хайҕал суруктарынан наҕараадаламмытым. Барыта 33 сыл тохтоло суох үлэлээбитим.

Уола Аввакумов Пантелеймон Пантелеймонович, 2009 с.