Кулачиков Серафим Романович-Эллэй  (1904-1976) буойун — поэт

 1942с.  армия кэккэтигэр ыҥырыллан 22-с   армия бойобуой минометнай полкатын састаабыгар киирэн Старай Руссађа сэриилэспит. Хорсун байыас минометчиктар командирдарынан, байыастарга агитаторынан анаммыт, Совинформбюро тиһэх иһитиннэриилэрин аађар эбит. ССКП кандидатынан киирбит. Сэрии туһунан «Бырастыылаһыы», «Капитан Гастелло» о.д.а. хоһооннору суруйбута. 1943 с. Дьокуускайга «Күн сирин көмүскэлигэр» диэн кинигэ буолан тахсыбыта. 1944с. контузия ылан, инбэлиит буолан  дойдутугар эргиллибит.  Старшай сержант,     «За победу над Германией» мэтээллээх.

***

Кулачиков Серафим Романович -Эллэй — буойун-поэт

 «Кыым» хаhыат собкорунан үлэлии сылдьан 1942 сыл бэс ыйыгар саллаат сиэрэй синиэлин кэппитэ. Кини фроҥҥа барарыгар:

«Ийэ дойду иhин,

Күүстээх көҥүл иhин,

Хоту кыраай уола

Хорсун хотой буолан,

Көтөн-дайан турдум,

Кыhыл буойун буолан,

Кылаан өргөс туттум,

Кыргыhыыга бардым»,- диэн хоhоон тылларын суруйан хаалларбыта.

Кини ити сыл күhүн Уралга тиийэн 273-с саппаас полка, онтон 16-с хайыhар туспа биригээдэтин саллаата буолбута. Балађан ыйын 15 күнүгэр Ийэ дойдуну көмүскүүргэ байыаннай андађары биэрбитэ. Сындылђаннаах хайыhар сырыытыгар үөрэммитэ. Онтон ыалдьан госпитальга эмтэммитэ. Yтүөрэн баран минометчик буолбута.

Суруналыыс буойун 1975 сыл ахсынньы 23 күнүгэр «Эдэр коммунист» хаhыакка сэриигэ хайдах сылдьыбытын туhунан ађыйах тыллаах ахтыыны суруйбута: «Старай Руссађа тиийбитим. Полковой миномекка командир этим.Ɵстөөхтөн биэс биэрэстэ сиргэ турабыт. Сотобут ортотунан обоччо бадарааны кэhэ сылдьан 1-2 бууттаах снарядтары сүгэрбитин бу баар курдук өйдүүбүн. Биhиги бары кыахпытын, сатабылбытын өстөөђү кыайар сорукка түмпүппүт. Мин эмиэ сэриилэстим. 1943 сыллаахха «Күн сирин көмүскэлигэр» кинигэм тахсыбыта».

Эллэй ырыатынан-хоhоонунан дьон-сэргэ санаатын өрө күүрдэр, кыайыыга эрэли этэр хоhооннордоох саха поэттарыттан биир бастыҥнара этэ. Сэриигэ хорсун быhыы, тыылга хаалбыттар күүрээннээх үлэлэрин  туhунан кыайыыга кынаттыыр үгүс хоhоону суруйбута. Саха норуота Эллэй ырыатын ыллаабытынан социализмы туппута, Эллэй ырыатын ыллаабытынан фашизмы утары сэриигэ туруммута. 

Серафим Романович Старай Руссаны босхолооhуҥҥа хабыр кыргыhыыга снаряд дэлби ыстаныытыттан улаханнык дөйбүт. Онон сибээстээн иккис группалаах инбэлиит буолбут. Ыалдьан, 1944 cыл ахсынньытыгар демобилизацияламмыт, дойдутугар кэлбит. Кинини биир дойдулаађа, IV Дьохсођон киhитэ быраас  Петр Егорович Кулаковскай,  байыаннай госпиталларга командировкађа сылдьан Саха сиригэр арыаллаан ађалбыт.

Серафим Романович ођолоро маннык суруйбуттара баар: «В 1944г. раненого и больного папу привезли друзья – якутяне с фронта. Он был контужен и истощен. Друзья решили увезти его на родину, так как они уже возвращались домой. Они сказали: лучше пусть умрет на родной земле, чем где-то на чужбине.

Вечером, это была зима, открывается дверь и двое мужчин ведут под руку нашего папу, он был в солдатской одежде. Друзья сказали: «Поставьте стул, он может только сидеть». Посадили его. На нас смотрел наш папа, голова держалась на обмотанном на шее толстом бинте, он был очень худой, ничего не говорил. Отец был очень болен.

Мама стала бороться за жизнь папы. Врачи нашли у него очень серьезные болезни: рожистое воспаление, истощение организма, катар желудка, невроз. Если бы не упорство нашей мамы, болезнь бы не отступила.

Когда собирались в доме друзья папы – поэты и писатели, они всегда говорили, если бы не мама, то не было бы Элляя».

Анфиса Иоакимовна ыарыылаан, эмтээн-томтоон Серафим Романович доруобуйата чөлүгэр түhэн, салгыы айар үлэ үөhүгэр түспүтэ. Сэрииттэн эмсэђэлээн кэлбит Эллэй фроннаађы хоhоонноро, поэмалара «Yөрүү» диэн хомуурунньук буолар. Улуу Кыайыы тематыгар бастаан «Yҥкүү» диэн хоhоону 1945 с. суруйбута, кэлин элбэх хоhоону, поэманы анаабытын аађааччылар ытыстарыгар түhэрэн ылбыттара.

Саха литературатын сайдыытыгар улахан  кылаатын иhин С.Р.Кулачиков-Эллэйгэ сэрии кэнниттэн саха народнай поэтын үрдүк аата иҥэриллибитэ. Кини «Бочуот Знага», «Үлэ Кыһыл Знамята», «Октябрьскай революция», «Норуоттар доҕордоһууларын» орденнарынан, «Германияны кыайыы иhин» мэтээлинэн нађараадаламмыта.

(1. Томскай П. Бөрүөнү ыстыыгынан солбуйан.  «Саха сирэ» хаhыат. 6.05.2010

2.Кулачиков C.Р. ођолорун ахтыыта.)