Аввакумов Роман манна  Чычымахха 1989 с. төрөөбүтэ. Үс оҕолоох Аввакумовтар улахан уоллара. Туйаара детсадка сылдьан, 1996 сыллаахха оскуолаҕа киирэн, 11 сыл үөрэнэн 2007 оскуоланы бүтэрбитэ. Мин 5 кылаастан оскуоланы бүтэриэхтэригэр дылы кылаас салайааччыта этим.

Рома үөрэҕэр орто этэ.  Ордук сөбүлээн биология, история, саха тыла, технология, информатика физкультура предметтэригэр үөрэммитэ,  дьарыктанара. Айылҕаҕа наһаа чугас этэ. Ромалаах эрдэ аҕата суох хаалан бары хаһаайыстыба дьиэ үлэтэ улахан оҕоҕо сүктэриллэн эрдэттэн бырааттарыгар  бас-көс буолбута.

Рома оҕо эрдэҕиттэн наһаа ыраас, аккуратнай этэ. Хаһан да кир- хах сыстыбат, мэлдьи үчүгэйдик таҥнара. Биирдэ күһүн футболлуу сылдьан кылааспыт түннүгүн   алдьаппыттар. Рома алдьаппыт диэн буолла. Ити сэттис кылааска этэ.  Эбиэттэн киэһэ кэлэҕин диэтим. Эрдэ тиийэн Романы кэтэстим. Уолум тиийэн кэллэ. Ол түннүкпүт эчи улахана, Ромалыын нэһиилэ туурдубут, уолум оччолорго кыра, хатыҥыр. Алдьаммыт түннүкпүт тааһын Владимир Иннокентьевичка быстаран саҥа таас олортубут.  Түннүкпүт тааһын олордон баран аны самааскалаатыбыт. Оччолорго таас кирпииччэни кыһан кырааскаҕа буккуйарбыт. Ол түннүкпүтүн самааскалыырбыт былаһын тухары Рома аан бастаан аһыллан кэпсэппитэ. Бырааттарын туһунан, бултуурун, дьиэҕэ тугу үлэлиирин, суоппар буолуон баҕалааҕын. Рома олус аһаҕаһа суох курдук буолааччы, дьэ онно наһаа истиҥник кэпсэтэ — кэпсэтэ түннүкпүтүн олордон муохтаан кумааҕынан килиэйдээн бүтэрбиппит. Туттуута-хаптыыта  аккуратнайа, ыксаабакка үлэлиирэ сөхтөрбүтэ.

Биирдэ оскуолаҕа «Сааскы кэмтэн»  спектакль көрдөрөр буоллубут. Спектакльбыт «Нуучча биэссэр» диэн буолла. Рома Микиитэ аҕатын Сүөдэри оонньоото, нуучча быраас Минуллин Марат, Микиитэни Хоноруин Рома ийэлэрин Богдокумова Марианна  уонна  да элбэх оруолларга Иванов Ваня, Васильев Афоня, Охотина Надя, Атласова Юлия эҥин бааллара. Бары оонньуохтарын баҕарар буолан сорохторун массовкаҕа эҥин киллэрбитим. Онно Рома бэйэтин оруолун наһаа үчүгэйдик оонньообута.

11 кылааска үөрэнэ сылдьан учуутал күнүгэр оҕолор учууталлары солбуйар күннэригэр, Рома мин директор буолабын диэн тылланна. Туох эбээһинэстээҕин быһаардыбыт. Атын оҕолор кылаастарынан урок биэрэр буоллулар. Роман Григорьевич диэн оскуола директора аатыран аллараа этээскэ, Леонид Николаевич кабинетыгар киирэн олордо. Уроктар саҕаланнылар. Рома директор киһи быһыытынан кылаастары,  оскуоланы дьоһуннаахтык кэрийэн көрө сылдьан урокка киирбэтэх, мэликтээбит оҕолору директорскайга киллэрэн быһаарыы суруттаран, сорохторун сэмэлээн дьаһал бөҕө буолбут. Аны сорох оҕолор ол кэннэ өһүргэнэн, Рома наһаа сүрдээх, дьиҥнээх директор курдук санаммыт эҥин диэн тыллардаах буолбуттара.

Уопсайынан бары тэрээһиҥҥэ, бырааһынньыктарга наһаа көхтөөх буолааччы. Онус кылааска саас Суоттуга  «Хаар- хаар» диэн сылын аайы ыытыллар тэрээһиҥҥэ кылааһынан бардыбыт. Онно наһаа  үчүгэйдик сылдьан сырылаан аҕай биэрбиттэрэ. Уолаттар бары күрэхтэһиилэргэ кыттан испиттэрэ. Рома үөһэ олорон Хоноруин Ромалыын быһылаах сыттыгынан охсуһууга киирсибиттэрэ. Ити курдук наһаа элбэх конкурс баара. Оччолорго сотовай араас суох буолан хаартыскаҕа түспэтэх эбиппит.

Уон биирис кылааска  Даайа Амматыгар сааскы каникулга барбыппыт. Таарыйа Охотина Надя төрөөбүт күнүн ылбыппыт. Онно эмиэ наһаа үчүгэйдик сылдьан үөрэн- көтөн, Тэйэр хайаҕа тахсан. Рома кыайан тахсыбат кыргыттарга көмөлөһөн,  бары даҕаны көмөлөсүһэн тахсыбыппыт. Сырылаан, хаҥкылаан  аҕай биэрбиттэрэ. Миигин хаҥкы кэтэрдэн баран Ваня, Рома икки өттүбүттэн тутан туруора сатаабыттара да бэйэм аккаастаабытым, дэлби күлэн -күлэн баран.

Оскуоланы бүтэрэллэрин саҕана биирдии-биирдии туох идэлээх, туох дьон буолуоххут этэй диэн ыйыттахпына, Рома таксист буолуом,  кэргэннэниэм, кэргэммин эбэһээт үөрэттэриэм, бэйэм оҕолорбун көрүөм кини үөрэнэр кэмигэр диир буолара…

Банкет кэнниттэн походка барбыппыт. Онно Рома эппитэ, Анна Егоровна кыра эрэ кылааска чугас походка илдьэ сылдьыбытыҥ, онон биһиги үс күнү быһа сылдьыахпыт диэбитэ. Орто сүһүөххэ үөрэнэр кэмнэригэр илдьэ барбат этим, баҕар табахтыахтара,  бэрээдэги кэһиэхтэрэ диэн сэрэхэчийэн.

Ол курдук походка хоно диэн бардыбыт, төрөппүт Раиса Архиповна барсыбыта. Банкет кэнниттэн буолан түүнүн инчэҕэйэ, силбигэ сүрдээх. Бу санаатахха наһаа  ырааппатахпыт,  уолаттар палатка эҥин туруоран костердаатылар. Оонньуохтарын, аны ардаата онон палаткаҕа киирэн кэпсэтэ түһэн баран утуйуу буолбута. Сарсыарда турбуппут эмиэ ардах, кумаар бөҕө. Киэһэ күөстэммит мииммитин кыратык истибит, банкет кэнниттэн ас элбэх буолан аһаабатылар даҕаны. Үс күн сылдьыах буолбут дьоммут биир хоноот күнүс  дьиэбитигэр айаннаабыппыт. Уолаттар кыратык балыктаабыттара, ардаҕа бэрт буолан аанньа хаппат этэ.

Кэлин оскуоланы бүтэрбитин кэннэ хам- түм көрүстэхпитинэ үөрэ- көтө көрсөөччү, кэпсэтэн ааһаачы. Мобилизацияҕа барыан иннинэ Кэскил маҕаһыыҥҥа көрсүбүппүт. Бултуу бараары өйүө ыла сылдьабын диэбитэ.

Онтон бэбиэскэ  тутан сэриигэ барар буолбутун ватсапка хаартыска ыыппыттарын көрбүтүм. Этэҥҥэ сырыт диэн Алаас сонуннарыгар ыыппытым.

Сылтан ордон баран отпускаҕа кэлбитин бырааттара аэропортка көрсүбүт  хаартыскаларын көрөн  хараҕым ууланыар дылы үөрбүтүм. Онно кылгастык хоһоон суруйбутум.

Уопсайынан сэриигэ сылдьар кэмигэр Алаас уола диэн,  Романы санаан хоһооннообутум. Бары алаастан төрүттээх уолаттарга ананар хоһоон диэн.

Романы нэһилиэк  дьоно администрацияҕа   көрсүбүттэрэ, онтон скуолаҕа көрсүһүү буоларыгар мин барбытым. Оскуолалар аан айаҕар ытыс таһынан, алҕаан буруолатан көрсүһүүлэригэр,  долгуйан хараҕыттан уу- хаар тахсыбытын кыатана сатаабыта. Актовай залга оҕолор, учууталлар  кэтэһэн олороллоро. Романы кытта мин уонна Татьяна Степановна олорбуппут. Оҕобор араас боппуруос биэрбиттэрэ.

Киһи сэриигэ сылдьан саамай чугас доҕоттордоох  буолара наада эбит, били этэргэ дылы «атас туһугар атах тостор» диэбит курдук диэн. Чугас доҕор уоллааҕын кэпсээбитэ, бииргэ сылдьабыт, бииргэ барбыппыт, бииргэ отпускаҕа кэллибит диэбитэ. Сэриигэ бары омук бииргэбит, быраат — убай курдук буолаҕын. Рома командирбын диэн кэпсээбитэ, разведкаҕа сылдьар эбит. Саҥа кэлбит уолаттары үөрэтэрин кэпсээбитэ. Контузиялана сылдьыбыт буолан госпиталга сытан тахсыбыт этэ, инньэ гынан аҥаар кулгааҕа аанньа истибэт эбит этэ. Оҕолор суруктарын туппутун туһунан кэпсээбитэ, талисман курдук хаҥас сиэппэр укта сылдьабын, санаабар туһалыыр курдук, биир суругу ылбыта суруйбут оҕо  Чычымах  оҕото буолбутуттан наһаа соһуйбутун уонна үөрбүтүн кэпсээбитэ. Ол Вера Васильевна кылааһын оҕото суруйбут эбит. Көрсүһүү кэнниттэн Вера Васильевна ол суруйбут оҕону кытта көрсүһүннэрэ кылааһыгар илдьэ барбыта.

Рома хаһан да ыра санаалаах буолааччы. Көрдөххө кытаанах курдук эрээри олус истиҥ- эйэҕэс, чычаас дии саныыбын.

  Үөрэппит учуутала Васильева А. Е.

25.11.2024

 

 

 

 

 

 

 

Алаас уола

Ааҥнаан кэлбит иэдээҥҥэ

Алаһа дьиэттэн арахсан

Алгыс тылынан атаарыллан

Алаас уола аттанна.

Саха хоһуун уоланын

Сааһырбыт төрөппүт алҕаата.

— «Саалаахтан самныма,

Охтоохтон охтума!»

 Айылҕа оҕото, алаас уола

Сатабылгын көрдөрөн

Инники кирбиигэ сылдьаҕын

Саха аатын аатырда.

Иллээх сыһыан инниттэн

Эйэлээх олох туһугар

Алаас уола сэриигэ

Хорсун буойун буолаҕын.

Кыайыы хотуу кынаттаах

Кэлэр кэмҥин кэтэһэбит

Тапталлааҕыҥ, оҕолоруҥ,

Доҕотторуҥ, дойдуҥ дьоно!

Васильева А.Е. Чычымах.

  10.03.2023.

Ыарахан кирбиини туорааҥҥын

Дойдугар эн кэллиҥ.

Ыга куустуһа, айхаллыы

Көрүстүлэр ини — биилэр.

Кэлэр күҥҥүн ааҕан

Түннүгүнэн одуулаан

Күн күбэй ийэҥ кэтэһэр.

Аҕынна, долгуйда даҕаны

Улахан оҕотун

Биир тутаах киһитин.

Ахтыбыт уолчаанын

Сахалыы сыллыаҕа

Түөһүгэр төбөтүн ууруоҕа.

Икки иэдэһинэн халыйа

Көмүскэтигэр туолбут

Хараҕын уута түһэрин

Кистии — саба  соттуоҕа.

Барыта этэҥҥэ, санаа хоту

Кэллэ дии, эн хорсун  хотойуҥ.

Дойдугар эн кэлэн

Күүс- уох ылаҥҥын

Ахтыбыт алааһыҥ сиригэр

Дуоһуйа хаамыаҕыҥ

Оҕо сааһыҥ доҕотторо

Дьонуҥ- сэргэҥ барыта

Көрсүөхтэрэ уруйдуу!

Тохсунньу  2024

Аввакумов Роман Григорьевич 2022 сыллаахха Чычымахтан бастакынан анал байыаннай дьайыыга ыҥырыллан барбыта. 2023 с. дойдутугар аҕыйах хонукка уоппускаҕа кэлэ сылдьыбыта. Нэһилиэк дьаһалтатыгар, оскуолаҕа, кулуупка истиҥ-иһирэх көрсүһүүлэр тэриллибиттэрэ. Дьон-сэргэ мустан баҕа санааларын, алгыстарын анаабыттара. Нэһилиэк баһылыга Соров С.С. Амма нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо анал бэлиэни туттарбыта.

2021 с. Амма нэһилиэгэ тэриллибитэ 100 сылынан үтүө санаа акциялара ыытыллыбыттарыгар үлэ, тыыл ветерана Аввакумов Константин Васильевич оҕолоро, сиэннэрэ библиотекаҕа 2 кинигэ уурар полканы бэлэхтээбиттэрэ. Саҥа полкалары сиэннэрэ Роман, Дмитрий Аввакумовтар, Александр Абрамов үөрэ-көтө таҥан биэрбиттэрэ.

Роман Аввакумов  кыргыһыы толоонугар хорсуннук охтон биһиги кэккэбититтэн туораабыта олус хомолтолоох. Кини сырдык кэриэһэ биһиги өйбүтүгэр-санаабытыгар мэлдьи тыыннаах буолуоҕа.