1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (No Ratings Yet)
Загрузка...
370 views

«Дьоһун олоххо угуйа» кинигэ биһирэмэ

Бэс ыйын 14 күнүгэр Амма эбэбит сибэккинэн симэммит кэрэ-мааны кырдалыгар Унньуулалаахха «Дьоһун олоххо угуйа » диэн  16 сыл баһылыгынан таһаарыылаахтык үлэлээбит ытыктыыр киһибит Амма нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, «Гражданскай килбиэн» анал бэлиэ хаһаайына Арсений Арсеньевич Неустроев сырдык кэриэһигэр анаммыт кинигэ биһирэмэ ыытылынна. Биһирэми Арсен Арсеньевиһы кытта өр кэмҥэ алтыһан үлэлээбит Изумира Петровна Ефимова, Марианна Константиновна Решетникова иилээн-саҕалаан ыыттылар.

Ыраахтан-чугастан кэлбит ыалдьыттар тоҕуоруһа муһуннулар. Дьоро күн алгыһын  педагогическай үлэ ветерана, Бочуот знага орден кавалера  Владимир Иннокентьевич  Михайлов оҥордо. «Кэрэхсэл» үҥкүү бөлөҕө (сал. Табунанова У.Н.) дыргыл сыттаах боҕорооской оту буруолатан  арчылааһын сиэрин-туомун оҥордо. 

Ветеран-педагог, хомус пропагандиһа, импровизатор-хомусчут  Канаева Анна Николаевна- Дьүрүскээнэ салайааччылаах «Күбэй» ансаамбыл хомуска дьүһүйүүтүнэн биһирэм сүрүн чааһа аһылынна. 
«Дьоһун олоххо угуйа» кинигэни Арсен Арсеньевич бииргэ төрөөбүт балта Александра Арсеньевна Захарова хомуйан оҥорбут. Кинигэ 2023 сыллаахха Көмүөл кинигэ издательствотыгар 80 экземплярынан бэчээттэнэн тахсыбыт. Барыта 8 балаһаттан турар.  «Быыһык кэм бөдөҥ салайааччыта», «Номоххо киирбит баһылык», «Ытык дьон иһирэх тыллара», «Оҕо саас тусаһыта», «Устудьуон сылларбыт чаҕылхай доҕоро», «Ахтар-суохтуур доҕорбут», «Дьол сылаас уйата», «Талба талаан, дэгиттэр дьоҕура» балаһаларга киирбит ахтыылар Арсен Арсеньевич олорон-үлэлээн ааспыт чаҕылхай олоҕун кэрдиис кэмнэрин, кини киһи быһыытынан хаачыстыбаларын арылхайдык сырдаталлар, хаартысканан ситэриллэн ааспыт кэмнэри санаталлар.

Баһылык эбээһинэһин толорооччу Бытыков А.А. «Дьоһун олоххо угуйа» кинигэни хомуйан оҥорбут Захарова Александра Арсеньевнаҕа, Арсен Арсеньевич кэргэнигэр Неустроева Анисия Васильевнаҕа “Амма нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо” анал бэлиэлэри туттартаата.

Биһирэм дьоро түһүлгэтин Виталий Власов, Гаврил Колотинскай, Петр Максимов ырыаларынан, “Кэрэхсэл” бөлех үҥкүүнэн киэргэттилэр. «Дохсун» бөлөх(сал. Богдокумова А.А.) толоруутугар Валентина Кулачикова-Үрүччэ, Александра Захарова анабыл хоһооннорун, Артем Унаров толоруутугар Мария Захарова-Тырымына Арсен Арсеньевичка анаабыт «Норуот уола» хоһоонун  иһиттибит.

Неустроевтар дьиэ кэргэн кинигэ тахсарыгар көмөлөспүт дьонноругар махтанан өйдөбүнньүк бэлэхтэри, «Дьоһун олоххо угуйа» кинигэни бэлэх ууннулар.

«Былаас уларыйан, Тааттаҕа депутаттар райсоветтарын оннугар оройуон дьаһалтата тэриллибитэ. Оройуон бастакы баһылыгынан Артемьев Георгий Михайлович буолбута. Нэһилиэктэргэ сельсовет оннугар  нэһилиэк дьаһалтата тэриллэр буолан, бастакы баһылык ким буолуон сөбүгэр, 1992 сыл тохсунньутуттан нэһилиэнньэттэн 100 киһиттэн суругунан ыйытык оҥорбуттара. Амма нэһилиэгэр Арсен Арсеньевич Неустроевы дьоно-сэргэтэ соҕотохтуу талбыта,”- диэн  суруйбут Михаил Лукич Архипов бэйэтин ахтыытыгар. Ол кэмтэн ыла Арсен Арсеньевич баһылыгынан үлэлиир сылларыгар Амма нэһилиэгэр элбэх саҥа тутуу үлэҕэ киирбитэ, улуу дьоммутун үйэтитиигэ көдьүүстээх үлэ ыытыллыбыта. 1995 сыллаахха Максим Максимович Павлов эскиһинэн Улуу Кыайыы 50 сылыгар Кыайыы болуоссата тутуллубута. Эмиэ ол сыл саҥа бэкээринэ дьиэтэ үлэҕэ киирбитэ. 2002 сыллаахха А.Е. Кулаковскай төрөөбүтэ 125 сылыгар Саха сиринээҕи епархия өйөөһүнүнэн таҥарабыт дьиэтигэр улахан өрөмүөн үлэтэ ыытыллыбыта, көмүс кууппаллар туруоруллубуттара. Кубалаахха оҕо сынньанар лааҕырдара тутуллубуттара. “Улуу Өксөкүлээх суолунан” бырайыак үлэтин саҕалаабыта. 2003 сыллаахха саҥа модульнай собуот тутуллан бүтэн 2004 сылтан үлэтин саҕалаабыта. 2004 сыллаахха Мойуонаҕа саха бастакы народнай поэтыгар С.Р. Кулачиковка- Эллэйгэ аналлаах беседка туруоруллубута. Оскуола директора Малышев Леонид Николаевичтыын биир санаалаах, көрүүлээх буолан олус таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрэ.  Өр сыллаах  туруорсууларын түмүгэр Чычымах дьоно ыра оҥостубут баҕа санаалара туолан 2007 сыллаахха саҥа таас оскуола үлэҕэ киирбитэ.

Арсен Арсеньевич бииргэ үөрэммит доҕотторо, үөлээннээхтэрэ, коллегалара, үлэтин сүнньүнэн алтыһан ааспыт атас-билэ дьоно, аймахтара тыл эттилэр, ахтан-санаан аастылар. Тыл этээччилэр Арсен Арсеньевич киэҥ-холку көҕүстээх, сайаҕас майгыннаах, эрэллээх доҕор, түмэр, көҕүлүүр дьоҕурдаах салайааччы этэ диэн бэлиэтээн эттилэр.

Мустубут ыалдьыттар минньигэс астаах сандалы тула олорон истиҥ-иһирэх ахтыылары, эҕэрдэлэри  истэн, ааспыты санаһан астынан тарҕастылар. 

16 сыл баһылыгынан үлэлээбит, дойдутун туһугар олоҕун анаабыт, үтүө доҕор, туруу үлэһит, дьиэ кэргэн тапталлаах аҕа баһылыга, киэн туттар Арсен Арсеньевичпыт бар дьонун туһугар олорбут олоҕун үйэтитэр   «Дьоһун олоххо угуйа» ахтыы- кинигэ биһирэмэ Өймөкөөн улууһугар ыытыллыбыт Олоҥхо ыһыаҕын кылаан кыайыылааҕа Алексей Николаев таһаарыытынан оһуохайынан түмүктэннэ.

Андросова Ф. А., Власова В.В. хаартыскаҕа түһэриилэрэ