Петр Васильевич Афанасьев (1893-1957) Саха АССР  үтүөлээх учуутала, Ленин орденын кавалера

Петр Васильевич Афанасьев 1893 сыллаахха I Дьохсођон нэһилиэгэр Мађарас ађа ууһугар Хотолдьу алааска олохтоох Василий Иванович, Анастасия Семеновна Афанасьевтар сэниэ ыалга төрөөбүтэ. Ађата Баһылай ођонньор орто уҥуохтаах, бэрт убађас бытыктаах, түргэн сођус саҥалаах, олус сымнађас киһи, булчутунан аатырара. Ийэтэ Настаа эмээхсин бытааннык доллооттоон саҥарар, дьулааннаахтык көстөр, толуу көрүҥнээх. Петр сођотох уол буолан көҥүллүк иитиллибитэ. Ис-иһиттэн көрсүө, кэрэ дууһалаах иирсэри-баайсары билбэт ођо этэ.

Петр Васильевич Чычымах оскуолатын бастакы үөрэнээччилэриттэн биирдэстэрэ буолар. 1906-1910сс. Чычымах народнай училищетыгар үөрэнэр, онтон 1914с. Дьокуускайдаађы түөрт кылаастаах училищены бүтэрэр. 1914с. Дьокуускайга, Саха сиригэр аан бастаан учууталлары иитэн таһаарар учительскай семинария аһыллыбыта.  Петр Васильевич Афанасьев онно үөрэнэ киирбитэ уонна нуучча тылын дириҥник  үөрэтэн  баһылыырга уһулуччу дьулуурун ууран бастыҥ кыһамньылаах  үөрэнээччи быһыытынан  биллибитэ. Кини семинарияђа П.А. Ойуунускайы кытта бииргэ үөрэммитэ. 

1917с. семинарияны ситиһиилээхтик бүтэрбитэ уонна семинария образцовай оскуолатыгар учууталынан анаммыта. Итиннэ биир сыл үлэлээн баран, көрдөһөн туран, төрөөбүт Тааттатыгар тахсан  Чөркөөх оскуолатыгар учууталлаабыта. Онтон 1921с. дойдутугар Чычымахха оскуола сэбиэдиссэйинэн ананан үлэлии кэлэр. Учууталлар П.И.Оросин, В.Д.Афанасьев, П.Н.Павлов үрүҥ этэрээтигэр кыттыһан сэтинньигэ илин Уус-Маайађа барбыттара. Кинилэр Петр Васильевиһы бэйэлэрин кытта илдьэ бараары хаайа сатаабыттарын буолуммакка, кэргэнинээн Саһыл диэн сиргэ саһан олорбуттара. Онтон Чөркөөххө  тахсан кыһыл этэрээти кытта Дьокуускай куоракка киирсибитэ. Куоракка норуот үөрэђин Саха күбүөрүнэтээђи аппараатыгар, киэһээҥҥи оскуолађа учууталынан үлэлээбитэ.

Петр Васильевич Саха АССР Ис дьыалатын комиссариатын боломуочунайынан ананан тахсан, саҥа былаас органнарын тэрийсиигэ үлэлээбитэ. «Бастаанньыстар» тобохторо Охотскайга күрэтэн эрэр түүлээхтэрин тутан Якутскайга киллэриигэ быһаччы кыттыбыта. Сэриинэн сибээстээн сабылла сылдьыбыт оскуолалар аһыллыыларыгар, Афанасьев Петр Васильевич үөрэх комиссариатыгар туруорсан, «үрүҥнэр» алдьаппыт оскуолаларын базатын чөлүгэр түһэриигэ элбэх көмөнү оҥорбута.

Чөркөөх оскуолатыгар учууталлыы сылдьан, Маҕарас аҕа ууһа биэс ађа уустаах 1 Дьохсођон нэһилиэгиттэн арахсан туһунан нэһилиэк буоларыгар, Киприан Алексеевич Майдановтыын үгүстүк үлэлэспиттэрэ. Таатта волревкомун ситэриилээх кэмитиэтин быһаарыытыгар көрдөһүү сурук түһэрэннэр, от ыйыгар 1921с. Аллараа Амма нэһилиэгэ тэриллэр. 1922 сыл сааһыары сайын Таатта улууһугар Советскай былаас чөлүгэр түспүтэ.

1922 сылтан 1957 сылга диэри биир да сыл тохтообокко туох баар күүһүн, өйүн-санаатын, олођун барытын эдэр көлүөнэни иитии-үөрэтии дьыалатыгар анаабыта. 1938-1957 сылларга Ытык-Күөлгэ үлэлээбит, ол иһигэр 1952-1953 сылларга оскуола директора этэ.

Чычымах, Баайађа, Игидэй, Ытык-Күөл, Чөркөөх оскуолаларыгар учууталынан, Чурапчытааађы педучилищеђа, Дьокуускай уокурук, Бүлүү, Таатта улуустарын үөрэђин инспекторынан үлэлээбитэ. Петр Васильевич үрдүк квалификациялаах нуучча тылын уонна литературатын учуутала буоларга олус дьулуһара. Ол иһин 1939 c. Дьокуускайдаађы учуутал институтугар кэтэхтэн үөрэнэн, 1942 с. бүтэрэн ситэтэ суох орто оскуолађа  нуучча тылын уонна литературатын учууталын үрдүк аатын ылбыта. Ађа дойду сэриитин сылларыгар ыарахан үлэни толоро-толоро Саха государственнай педагогическай институкка салгыы үөрэнэн 1945 с. бүтэрбитэ.

1947 с. Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала бочуоттаах аата иҥэриллибитэ. Онтон 1952с. ССРС Верховнай Советын Президиумун Ыйаађынан Ленин орденынан нађараадаламмыта. Н.Е. Мординов — Амма  Аччыгыйа «Сааскы кэм» романыгар учуутал Кириллов прототиба — П.В. Афанасьев буолар.  

Ксения Анисимовна Хатылыкова–

РФ үтүөлээх учуутала, РСФСР уонна

ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Таатта улууһун бочуоттаах олохтооҕо.

«Өбүгэлэрбитин үйэтитэн» кинигэттэн