Михайлов Алексей Иннокентьевич (1940-1980) рационализатор,  дэгиттэр талааннаах уус, саха музыкальнай инструменын оҥорооччу

Охотскай Перевоз Мас Аппатыгар төрөөбүтэ. 1958 с. Чычымах 7 кылаастаах оскуолатын бутэрбитэ. Ытык – Күөлгэ Тааттатааҕы музыкальнай оскуолаҕа баян кылааhыгар 2 сыл үөрэммитэ. «Коммунизм» сопхуос төhүү үлэhитэ бастакы саҥаны олоххо киллэрээччинэн, рационализаторынан биллибитэ. Сваркалыыр агрегат, дулҕа кырбатар, бүтэй сүллүгэhин  айан оңортообута, арыттаах  муостаны бастакынан олоххо киллэрбитэ. 1973 с. Чычымах СДК-гар директорынан ананан улэлии киирбитэ.  СДК -ҕа үлэлиир кэмигэр бэйэтэ араас литератураны ааҕан, саха национальнай инструменнарын оноруунан утумнаахтык дьарыктаммыта.   Бастакы сахалыы национальнай инструменнаах Михайловтар дьиэ кэргэн бастаан оройуоҥҥа, республикаҕа биллибиттэрэ. 1979 с. Киин телевидение норуот айымньытын кылаабынай редакциятын, итиэннэ РСФСР композитордарын Союhун бырабылыанньатын ыңырыыларынан Москваҕа А.И. Михайлов дьиэ кэргэнинээн оркестрдарын илдьэ тиийэн ахсынньы 14 күнүгэр ССРС фольклорун коллективтарын кэнсиэригэр кыттыбыттара. Кини оңорбут кырыымпата, дүңүрэ, дьаҕата, күпсүүрэ  Ярославскай аатынан Дьокуускайдааҕы музейга турар. Уус-уран самодеятельность тутаах киhитэ буолан биир да кэнсиэр, фестиваль кинитэ суох ааспатаҕа. Биэс оҕолоох, элбэх сиэннэрдээх. Нэhилиэк, оройуон, республика салалтатыттан элбэх грамоталардаах, махтал суруктардаах.

Михайлов Алексей Иннокентьевич // Кыайыы кынаттаах Албан аат – тыыннаах. III том : Сэрии сылын оҕолоро/ хомуйан оҥордо С. И. Беркина ; редактор И. А. Сивцева. – Ытык Күөл : «Таатта» хаһыат редакцията, 2015. – С.70 .    

***

«Мин эһэм Алексей Иннокентьевич Михайлов 1940 сыллаахха муус устар 10 күнүгэр Охотскай Перевозка, Алдан эбэ Мас Аппатыгар төрөөбүтэ. Хос эһэм Иннокентий Николаевич Михайлов Уус-Майаҕа 1908 сыллаахха төрөөбүтэ, баай хара тыа байанайдаах кадровай булчута. Улууска бастакынан дьиэ кэргэн фольклорнай инструментальнай бөлөҕүн тэрийбитэ, ыччаттарын уһуйбута, айылҕаттан талааннаах музыкант, мындыр уус этэ. Ол курдук бэйэтэ кырыымпа оҥорор этэ. Өктөөп 50 сылыгар аналлаах зонанан көрүү конкурсугар бэйэтэ оҥорбут кырыымпатыгар оонньообута. Кэргэнэ Михайлова Мотрена Романовна олус үлэһит, сымнаҕас, үтүө майгылаах 4 оҕо тапталлаах ийэтэ этэ. Оҕолоро эмиэ бэйэлэрин курдук олус талааннаахтар, айылҕаттан бэрдэриилээхтэр: Алексей Иннокентьевич Михайлов – иккис көлүөнэ фольклорнай -инструментальнай ансаамбыл салайааччыта этэ, кини оҥорбут кырыымпата, күпсүүрэ Е. Ярославскай аатынан кыраайы үөрэтэр музейга бааллар, Клара Иннокентьевна Михайлова – Айылҕаана дэгиттэр талааннаах, «Чычымаҕым ыҥырар» ырыанньык автора. Владимир Иннокентьевич Михйалов – Саха Республикатын үтүөлээх учуутала, РФ үөрэҕириитин туйгуна, «Бочуот Знага» орден кавалера, меценат учуутал; кыра уоллара Николай – дэгиттэр уус, музыкант этэ».

Федорова, Аэлита. Саха төрүт дорҕоонун доҕуһуолун тиэрдээччи- Алексей Иннокентьевич Михайлов / А. Федорова // В стремлении к успеху= Ситиһиигэ дьулуһан / составители Л.В. Прокопьева, М. П. Табунанова. – Якутск: [б.и.], 2015. – С. 227-228.

“5. Телевидение уонна Москва

Бу ааспыт сыл Михайловтарга ордук үөрүүлээх дьылынан ааста. Ол курдук, бэс ыйыгар «Россия ыллыыр» диэн музыка, ырыа бырааһынньыгын кыттыылаахтара Кыыс Аммаҕа ыалдьыттаабыттара. Делегация салайааччыта, РСФСР композитордарын  Союһун бырабылыанньатын председателин солбуйааччы, клмпозитор В. Казенин, биллиилээх ырыаһыт, кэмпозитор Л. Лядова, ученай, музыковед Э. Алексеев, о.д.а. кэлэн улахан концерт биэртэрэ. Концерга А.И. Михайлов оҕолорунаан бэйэлэрин оркестрдарыгар хас да нүөмэри толорбуттара. Ити музыка, ырыа бөдөҥ специалистара Михайловтар толорууларын улаханнык сыаналаабыттара, дьиҥ сахалыы национальнай колориттааҕын бэлиэтээбиттэрэ.

Атырдьах ыйыгар соһуччу үөрүү буолбута: Бүтүн Союзтааҕы телевидение үлэһиттэрэ устубуттара. Балаҕан ыйын 16 күнүгэр Бүтүн Союзтааҕы «Время» программатыгар Михайловтар дьиэ кэргэн совхоз биллиилээх механизатора Ф.Я. Андросов звенотугар оттуу сырыттахтарына, ходуһаҕа концертарын биэрбиттэрин оройуон үлэһиттэрэ үөрэ-көтө көрсүбүттэрэ.

Ахсынньы. Аны Киин телевидение норуот айымньытын кылаабынай редакциятын итиэннэ РСФСР композитордарын Союһун бырабылыанньатын ыҥырыылара Москваттан тиийэн кэллэ. Онно А.И. Михайлов бары дьиэнэн, оркестрдарын илдьэ тиийэн кыттыахтаахтара ыйыллыбыт. Москваҕа тиийээт биир нэдиэлэ устата бэлэмнэнэллэр. Ахсынньы 14 күнүгэр ССРС фольклорун коллективтарын концерыгар кыттыы- бу улахан чиэс, ону ааһан улахан эппиэттээх. Биһиги хаан уруу коммунистическай партиябыт уонна советскай правительствобыт бары норуоттар талааннарын сайыннарыыга уһулуччу кыһамньытын биир туоһута.

Концерга союзнай республикалар эгэлгэ этиппит талааннаахтара, араас дьикти инструменнаахтара кэлэн кытыннылар. Биһиги дьоммут үс номеры толордулар. Бастаан улахан кыыс Элла үс хомуһунан уларыта сылдьан оонньоон тыаһаппытын сөхтүлэр. Онтон Алексей Иннокентьевич кырыымпатыгар, түөрт оҕото хомуска оонньоотулар. Бу эмиэ сонуннук иһилиннэ. Тиһэҕэр дьиэ кэргэн бүтүннүүтэ киириитэ көрөөччүлэр күргүөмнээх ытыс таһыныыларынан, эҕэрдэлээһиннэринэн көрсүлүннэ. Алеша (2 кылаас үөрэнээччитэ)- дүҥүргэ, Матя (4 кылаас)- иирэр дьаҕаҕа, Кеша (5 кылаас) – күпсүүргэ, Элла (8 кылаас) –хомуска, ийэлэрэ Августина Георгиевна – атаараҕа, аҕалара Алексей Иннокентьевич кырыымпаҕа оонньообуттарын олус диэн хайҕаатылар.

Итиниэхэ барытыгар РСФСР композитордарын Союһун бырабылыанньата (чопчу В.Казенин, Э. Алексеев) үтүөтэ, өҥөтө улахан. Улахан музыка түһүлгэтинэн Союзка сураҕырдылар – биүиги Михайловтарбыт. Сураҕырдылар чахзчы бэйэлэрин дьулуурдарынан, чахчы бэйэлэрин талааннарынан. Бу буоллаҕа баҕа санаа барҕара сайдыыта диэн.

6. Дэгиттэр дьоҕур, мындыр өй

А.И. Михайлов  — совхоз төһүү үлэһитэ, оройуон биллэр рационализатора, бастакы, саҥаны олоххо киллэрээччи. Киниэхэ элбэх дьоҕур, мындыр өй наар түмүллүбүт киһитэ. Ону олоххо сатаан туһанар, маннык дьоҕур, өй киһи аайы түбэспэт. Сороххо биир эмэ баар буолааччы, ол да кыайан туһаныллыбата үгүс буоллаҕа дии.

Эн А.И. Михайловтаах дьиэлэрин таһыттан уурбут-туппут курдук араас тутуулары көрөҥҥүн хаһаайын чахчы ууһун, мындырын билэн дьиэҕэ киирэҕин. Киирэргин кытта өскөтө бары баар буоллахтарына, музыканан эҕэрдэлии, ырыанан айхаллыы тоһуйуохтара. Кинилэргэ ыалга баар курдук олох да санаабаккын. Ханнык эрэ музыкальнай оскуола кылааһыгар занятиеҕа, биитэр кулуупка концеры истэ олорор курдук туттаҕын.

А.И. Михайлов аны туран хомус ууһа, дьахтар илин-кэлин кэбиһэрин, бастыҥатын маастара. Аҕалара оҥорбут хомустарынан оонньоон, ити киэргэллэри ийэлэрэ, кыргыттар кэтэннэр, Москва көрөөччүлэрин саха сиэдэрэй көстүүмнэринэн биһирэтэ үөрдүбүттэрэ. Алексей Иннокентьевич оҥорбут кырыымпата, дүҥүрэ, дьаҕата, күпсүүрэ Е. Ярославскай аатынан Якутскайдааҕы музейга баар. Совхоһугар Алексей Иннокентьевич арыттаах муостаны бастакынан олоххо киллэрбитэ, сваркалыыр агрегаты тупсарбыта, талах кырбыыр итиэннэ дулҕа кырбатааччы прессподборщигы айан, тупсаран оҥортообута. Маныаха барытыгар уус тарбах. Мындыр өй көрдөнөр. Ону А.И. Михайлов таба аттарар, таһанар, дьүөрэлиир.

А.И. Михайлов бу үүммүт сылга республика биллиилээх рационализатора Исаков от кэбиһэрин тупсаран оҥорор баҕа санаалаах. Маны сэргэ Якутскайдааҕы филармонияҕа бэйэтин науиональнай оркестрын толору комплегын оҥорон биэриэхтээх.

Михайловтар дьиэ кэргэннэрэ музыка көтүтэр көмүс дорҕоонноругар кынаттанан баҕа санаалара туолуохтун диэн алгыыбыт»

Андросов, П. Оркестрдаах дьиэ кэргэн / П. Андросов // Коммунист. – 1980 . – Олунньу 9 күнэ.