Эллэй

Учууталга

Үөрэх суоҕун үгүстүк

Өйдүү түһэн көрдөххө,

Үрүҥ күннүү сырдыктык

Үрдүк үлэҥ үөрдээхтиир.

Ыччат ыалгын ыксары,

Ыга баттыыр хараҥа.

Ытыктыыбын, табаарыс,

Ыһар сиэмэҥ – сардаҥа.

Саас тухары адаҕа-

Сабар салаҥ хараҥа

Сахалартан араҕар

Сандал күнэ уоттанна..

Илиилэргин тутабын,

Эрэнэбин эйигин,

Эдэр күүһүҥ сырдыгы

Иитэн биэриэ-диэхтиибин.

Үлэлээбит дойдугар

Үөрэх күнэ күлүмнүө,

Үрдүк дьолу тэрийиэ,

Үлэ дьонун күүһүрдүө.

Амма Аччыгыйа

Маҥнайгы учууталбар!

Бараммат-хороммот

Банаардаах-сырдыктаах

Баҕабын толорон

Бастыҥныыр убайбар,

Ааҕаммын, айхаллыыр

Дьоллордоох- тускуга

Уhуйан уөрэппит

Учуутал убайбар-

Эдэрдиир бэйэккэм

Эрчимнээх сурэхтэн,

Эрэйин чэпчэтэр

Эҕэрдэ ыытабын!

Далайым уутугар

Таҥнастан сытыахпын,

Далаhа кэбиhэн

Таhырдьа таhааркар,

Алаарыйар сырдык,

Айхаллаах кырдьык

Айаным суолугар

Атаарын киллээркэр-

Эдэрдиир бэйэккэм

Эрчимнээх сүрэхтэн,

Эрэйин чэпчэтэр

Эҕэрдэ ыытабын!

1926 с.

Марфа Куличкина

УЧУУТАЛБАР

Учуутал диэн күндү тылынан

Саныырбын, таптыырбын барытын этэбин,

Олоххо сирдээбит үтүөҕэр махтанан

Баһыыба бастыҥын эйиэхэ этэбин.

Учуутал таарыйбыт тарбаҕын сылааһа

Хас биирдии тымырым устунан сүүрэрэ,

Эйэҕэс мичээрдээх хараҕын көрүүтэ

Сүрэхпэр, дууһабар дириҥник иҥэрэ.

Сир ийэ үрдүгэр эн улуу киһигин,

Сүрэҕиҥ сылааһын, баай дириҥ билиигин

Хас биирдии үөрэтэр оҕоҕор биэрэҕин,

Түҥэтэн, үллэрэн бүтэрбэт аптааххын.

Күн күбэй ийэбин таптыырым кэриэтэ

Мэлдьитин эн аатыҥ аргыстаах сылдьабын,

Улахан үтүөнү, улууну сиппэтим,

Ол эрэн эн ааккын күлүктүү хаампатым.

Учуутал дэтэртэн улахан үрдүк дьол

Суох эбээт атын дьол Ийэ сир үрдүгэр,

Учуутал баар буолан, билиини баайданан

Көтөрбүт кый ыраах күөх халлаан кырсынан.

                       Иван Горнай

МАҤНАЙГЫ УЧУУТАЛБАР

Сайын бугул бугуллаан

Өлгөм оту чөмөхтүүр

Отчут уолгун эн таптаан

Биэрдиҥ үөрэх чөмчүүгүн.

Ийэ сирбит салгынын

Мүөтүн иһэ-иһэбин

Үөрэх, үлэ дабаанын

Өрө ыттан иһэбин.

Аҕалбытыҥ бу манна:

Анньылынна алтан сэргэ,

Бу үргэл сулус анна

Буолла дьол түһүлгэтэ.

Ильич, хойуу үөттэрдээх

Ыраах Таатта уолун эн

Көрөн, иитэн үөрэхтээх

Киһи гыммыт бэлиэҕин,-

Баҕарабын, бүгүн, мин

Хоһоон биир да тыла

Норуот иһин, дьол иһин

Кэрэ кэмҥэ ыҥыра

Уордаах дохсун долгуннаах

Олох киэҥ муоратыгар

Умуллубат уоттардаах

Эркээйи буоларыгар.

Ильич, хоспор эн бааргын –

Мин күн аайы көрөбүн.

Үлэ, үөрэх дабаанын

Өрө өксөйөбүн.

         Леонид Попов

УЧУУТАЛ ТУҺУНАН

Эн туох эмэ дьоҕурдаах,

Эн туох эмэ туһалаах

Буолар да буоллаххына,

Махталы ыллаххына, —

Учуутал үтүөтэ,

Учуутал өҥөтө!

Кыттыаныҥ диэн кыра,

Сыһыаныҥ диэн кыра:

Учуутал эппитин

Толорон эрдэҕиҥ,

Учуутал ииппитин

Толуйан эрдэҕиҥ.

Оттон эн туох да дьоҕура суох,

Эн дьоҥҥо туох да туһата суох

Буолбут буоллаххына,

Халтай хаамтаххына,

Барыта бэйэҥ буруйуҥ,

Барыта бэйэҥ хоруйуҥ,

Учуутал үөрэҕин

Уу-хаар гыннаҕыҥ,

Күнүн сиэтэҕиҥ,

Күүһүттэн ыллаҕыҥ.

Өссө эбиитин –

Үлүгэрин эбитин! –

Үчүгэй киһини,

Учуутал киһини

Саакка киллэрдэҕиҥ,

Санааҕа түһэрдэҕиҥ…

Учууталлар барахсаттар,

Уу ньирэй бэйэбитин

Улаатыннаран бараннар,

Кэлин туох-ханнык эбиппитин

Кэтээн көрө сылдьааччылар,

Биһи туспутугар

                   ыалдьааччылар.

Үчүгэйбитигэр –

                   үөрэллэрин сөҕүөҥ,

Куһаҕаммытыгар –

                   хомойоллорун көрүөҥ.

Аар кырдьаҕас аҕаларым,

Биэнсийэлээх учууталларым,

Миигиттэн

                   хомойботоллор ханнык,

Өрүү үөрэ сырыттыннар

                   маннык!

Петр Еремеев

УЧУУТАЛБАР

Оҕо сааспыт доҕоро

Учууталбыт биһиэнэ

Үйэлэргэ өйдөнөр

Үтүөлээххин биһиэхэ.

Оҕо сааспыт аргыһа

Учууталга махтаныах,

Биэрбит билии сиэмэтин

Сиргэ ыһан чэлгитиэх!

Үтүөлээххин букубаар

Кистэлэҥин арыйбыт.

Ааҕар, суоттуур, суруйар

Абылаҥын иҥэрбит.

Баҕар, сааспыт ырааттын,

Маҥхайыахтын баттахпыт —

Улаханнык ытыктаан

Учууталы саныахпыт!

Д.Егоров

УЧУУТАЛБАР

Үөрэппит учууталым,

Эйиэхэ өрүү махтал.

Эн биэрбит үөрэххинэн

Элбэх ыччат үөрэммитэ.

Мин күндү, мин таптыыр

Кырдьаҕас учууталым.

Мин күндү, мин таптыыр

Кырдьаҕас учууталым.

Ыраах да буолларбыт

Куруутун саныырбыт,

Үөрэппит үөрэххин

Өрүүтүн өйдүүбүт.

 Елена Филатова – Сыгыйык

УЧУУТАЛ

Учуутал үөрэтэр оҕону,

Боруоста кыракый оҕону,

Уус курдук уһанан, уһааран

Киниттэн киһини таһаарар:

Чаҕылхай учуутал –

Чаҕылхай киһини,

Көннөрү учуутал –

Көннөрү киһини.

           ***

Учуутал барахсан

Уйан дууһалаах

Ураты тулуурдаах

Умуллубат уоттаах

Учуутал барахсан

Уолбат билиилээх

Ураты көрүүлээх

Уурайбат түбүктээх

Учуутал барахсан

Улуукан талааннаах

Уһулуччу сүрэхтээх

Уостубат тапталлаах

Учуутал барахсан

Уруйа үрдээтин

Уустуктаах үлэтэ

Уоттара күүһүрдүн!

Чахов Александр Иванович

УЧУУТАЛБАР

Эн бааргын киэҥ-дириҥ

Билиини биэрээччи,

Ыччаты куруутун

Үөрэххэ сирдээччи.

Үгүс дьон оҕотун

Үөрэхтээх оҥорон

Эн аатыҥ тарҕанар,

Ыччатыҥ махтанар.

Биһиги барыахпыт

Эн ыйбыт суолгунан.

Дьон-сэргэ буолуохпут

Үөрэппит дьолгунан.

Оҕолоор, умнумаҥ

Учуутал этиитин!

Кинини ытыктааҥ

Хаһан да куруутун!

Үөрэҕи тарҕатар

Учуутал эйиэхэ,

Үөрэтэр-сырдатар

Кыыскыттан  эҕэрдэ.

Учууталга

Киэҥ ыллыкка киллэрбит,

Үөрэх сырдыгын биэрбит

Ытыктабыллаах доҕорум,

Кырдьаҕас учууталым!

Эн ииппит оҕолоруҥ,

Эҥин үлэһит буоланнар,

Олох дьолун оҥоро

Бары тарҕаан бардылар.

Көлүөнэ дьону ииппит

Кырдьаҕас учууталым!

Ылыый мин илиибиттэн

Ыччаттарыҥ махталын!

Чаҕылҕан

Киирэн кэлэҕин кылааска

Сырдык ыра санаалаах,

Истин мичээр аргыстаах

Киэҥ билии кынаттаах.

 Эн билииҥ кынатыгар

Олорсоллор оҕолор,

Үөрэх сырдык суолугар

Тэҥҥэ көтөн барсаллар.

Махтал кэрэ киһиэхэ

Учуутал үрдүк аатыгар,

Үгүс кыһамньыҥ туһугар

Үтүө баҕа санааҕар.

 

УЧУУТАЛГА

Лина Полякова тыллара, Валерий Егоров мелодията

Билиигэ угуйар

Бэрт билэр суолгунан,

Уруоккар тиэтэйэн,

Үлэҕэр бараҕын.

Хос ырыата:

Бар дьонуҥ махтала,

Оҕо саас таптала

Эйиэхэ ананар

Учуутал киһиэхэ!

Күннээҕи түбүгүҥ —

Оскуола олоҕо,

Чугдаарар чуорааныҥ

Лыҥкыныыр ырыата.

Хос ырыата.

Үрдүккэ талаһар

Үтүөкэн ыччаты

Үөрэтэн, такайан

Киэҥ суолга таһаардыҥ.

Хос ырыата.

Эн үлэҥ түмүгэ –

Норуоппут дьылҕата,

Үйэттэн үйэҕэ

Дойдубут сайдыыта.

Белолюбскай Арсен

Учууталым кэпсиирин

Көтүппэккэ истэбин,

Уруок биэрэр билиитин

Умнубакка өйдүүбүн.

Билии-сайдыы төрүтэ

Уруок буолар биһиэхэ,

Кини биэрэр билиитэ

Үтүө суолга тиэрдиэҕэ.

Чуораан тыаһа лыҥкыныыр,

Оҕолору ыҥыртыыр…

Улуу дьолго тириэрдэр

Учууталбыт үөрэтэр.

Мин уруокпун бэлэмнээн

Хатылааһыммын көрөбүн.

Туйгун баалга эппиэттээн

Киэһэ дьоммор кэпсиибин.

Айаан Чакыр

Учууталга

Үөрэххэ уһуйар

Сырдыкка угуйар,

Үгүһү тулуйар

Элбэҕи уйунар.

Олоҕун оҕоҕо

Учуутал аныаҕа,

Үөрэҕи үйэҕэ

Сырдата сылдьыаҕа.

Такайбыт үөрэҕэ

Билиини биэриэҕэ,

Ол онто кэнэҕэс

Олоххо сирдиэҕэ.

Ол иһин Эйиэхэ

Махталы этэбит,

Ытыктыыр киһиэхэ

Эҕэрдэ тиэрдэбит.