Алтынньы 30 күнэ – политическай репрессия сиэртибэлэрин күнэ. Репрессия ыар тыына биһиги биир дойдулаахтарбытын эмиэ хаарыйан ааспыта. Олортон биирдэстэрэ Кулачиков Михаил Романович (Эллэй бииргэ төрөөбүт быраата) сааһыран олорон эдьиийигэр Васильева Вера Артемьевнаҕа (ийэтин Литвинцева Татьяна Сергеевна бииргэ төрөөбүт балтын Анна Сергеевна кыыһыгар ) суруйбутуттан  кини олоҕун, хара мэҥ буолбут балыллан олорбут кэмнэрин билэбит.

Дорообо балтым Вера Артемьевна !

Биһиги син олоробут үчүгэйдик. Евдокия Петровна хараҕын эмтэтэ сытар Ытык Күөл больницатыгар 30/ V күнүттэн.

Вера, эн уһун суруккун туппутум 6/VI б/дь. Улаханнык үөрдүм – баһыыба. Эн син сааһырбыккын, Евдокия Петровнаттан 2 сыл аҕа эбиккин. Эн балтыгын Таняны ити эн эттэххинэ үдүк-бадык өйдүүр эбиппин да умнубуппун…

Николай Романович сымнаҕас, үтүө киһи этэ, күтүөтүм. Мин кинини эмиэ үчүгэйдик саныыбын. Серафим (Эллэй) биһиги 1916 с. оскуолаттан дьиэбитигэр баран истэпитинэ (Мэйи-Баалыга суол таһыгар олороллоро) 5 бырааттыылар биһиэхэ сырсан кэлэллэр этэ(билигин биир да киһи суох быһылаах).

Мин эт саастыылааҕым Чычымахха 4 сыл бииргэ үөрэммит атаһым Дъячковскай Дмитрий Иванович (Сэһэн Боло) этэ. Кини сахаттан үчүгэй краевед (фольклору хомуйааччы) этэ. Эрдэ өлбүтэ, онтон мин өтөх төҥүргэһин курдук олоробун. Ол барахсан Уолбаҕа учууталлыы олордохпуна хонон ааспыта. Ити киһи эн Николайыҥ аҕатын балтын уола (Түргэн Уйбаан диэн баай киһи уола) этэ.

Ийэм ийэтин (эбэбин) биирдэ эрэ көрбүтүм Охотскай бэрэпиэскэ. Биһиги 5-6 уолаттар (аммалар) куораттан борохуотунан тахсан Охотскай бэрэпиэскэ түспүппүт. Онно мин эбэм аахха хоммутум да, эбэбин үдүк-бадык өйдүүбүн: икки хараҕа суох кырдьаҕас, нуучча курдук дьүһүннээх кыра эмээхсин ороҥҥо сытан , ыҥыран ылан, төһө улахаммын төбөбөр ытыһын ууран “кэмнээбитэ”.

Эһэбин Сергей оҕонньору Мойуонаҕа биирдэ эмэ хонорун өйдүүбүн. Хайа омугун («Чыычааҕы») сэрэйдэххэ сиэнчэр саха буоллаҕа, ийэтэ устугас нууччаҕа оҥоттордоҕо дии. Канаевтар бары сиэнчэрдэр этэ дии – төрдүлэрэ нуучча буоллаҕа. Уус Тааттаҕа Голиковтар диэн нууччалыы хааннаах дьоннор бааллар. Андайаан диэн нуучча тохтоон саха дьахтарын ойох ылан олорон, элбэх оҕону төрөппүтэ үһү. Устугас ааһар сиригэр араас омуктар тохтоон бараллар эбит.

Мин ийэм Татьяна Сергеевна, аҕам Роман иванович мин Сталин лааҕырыгар сырыттахпына өлбүттэрэ үһү. Нохоо Арамаан диэн убайбыт эмиэ хабарҕа сөтөлө буолан өлбүт, кэргэнэ Клакинова Таня кыыстыын өлбүттэр сөтөл буолан.

Мин кэллэхпинэ балтым Мотя уонна Александр уол бааллара, Лида кыыс Уус-Таатта Данилов Василий Егорович диэн учууталга 7 кыл. үөрэнэ сылдьан барбыт этэ да баар этилэрэ Чычымахха.

Мин 1928 с. Ньылхантан сымыйа буруйга тутуллан Кыһыл НКВД этэрээтин кытта Айаан диэн Охотскай муора португар 25 көһү табанан айаннаан барбытым, онтон муора хараабылынан Владивостокка тохтоон баран, Хабаровскайга хаайбыттара изоляторга. Оттон Москваттан НКВД баһылыктара 5 сыл лааҕырга хаайарга уураахтаан  Карелияҕа Белай муора биэрэгэр мас кэрдиитигэр 4 аҥар сыл үлэлэтэн баран босхолообуттара, ону мин соҕуруу дойдуну көрөөрү лааҕырга бииргэ сылдьыбыт нууччабар Сталино (Юзовка) куоракка счетоводунан үлэлээн кыстаан баран, харчы булунан борогуонканан 1934 с. дойдубар кэлбитим, колхозка киирбитим. Сүөһү тобоҕун 2 ынаҕы, 1 атыыры холбоон, суоччуттаабытым, оттон Сабунаев кэргэнэ, нуучча тылын үөрэтэр тетя декретнайга саас барбыта, ону солбуйбутум. Оччоҕо хаайыыттан кэлбит киһини учууталлаппат этилэр. Дьолго үөрэх миристринэн бииргэ үөрэммит табаарыһым Уус-Алдан уола Жирков Гоша үлэлиир буолан приказ таһаарбыт, “Кулачиков М.Р. учууталынан ылыҥ ” диэн. Онтон 1935 с. күһүн Уолбаҕа Ленин аатынан оскуолаҕа 1942 с. диэри нуучча тылын учууталынан үлэлээбитим. Мин үөрэтиспит оҕолорум сэриигэ баран өллүлэр, аҕыйах оҕо эргиллибитэ: Дм. Ананьевич Петров (“Слава” орден толору кавалера – 3 орденнаах кини Саха сириттэн соҕотох саха этэ) өлбүтэ, аата Победа учаастакка иҥмитэ уонна Ытык Күөлгэ улица ааттаммыта кини аатынан уо.д.а.

Мин 60 сыл суудтаммыт хара мэҥин сүгэн сылдьан баран 1988 с. үҥсэн, кыайан реабилитацияламмытым. Урукку гр-нин чиэһин-быраабын төттөрү ылбытым. Сталин, Берия о.д.а. норуот өстөөхтөрө үтүмэн, сүүһүнэн тыһыынча, мөлүйүөнүнэн дьону өлөттөрбүттэрэ, ыарыы-инвалид оҥорбуттара… Бэйэлэрэ да киһиттэн оппотохторо, ытыллыбыттара ыт курдук.

Эмээхсиним хараҕын эмтэнэ больницаҕа сытар. Мин олоробун, дьиэбэр ханнык да үлэни кыайбаппын, охто сылдьабын, икки тайаҕынан хаамабын. Аны күһүн 5 /XI 90 с. 85 сааспын туолабын. Вера, ити кэмҥэ эҕэрдэтэ ыытаар телеграмманан.

Петрунья куоракка инвалидтар дьиэлэригэр сыппыта 1 сыл буолла. Ити мин двоюроднай быраатым буолар. – мин аҕам балта Өрүүнэкэ уола буолар.

Эһиги дьоллоохтук олоруҥ, доруобай буолуҥ. Мин 90 туолуохпар диэри охсуһуом, бука сотору өлөбүн дуу: эчи ыарыыбыт да үксэ сүрдээх.

Эҕэрдэни кытта Михаил Кулачиков 10/VI-90 c. Уус Таатта.

Хаартыскалары Табунанова М.П. дьиэтээҕи архивыттан ыллыбыт. Соҕотох түспүт хаартыскатын кэннигэр «На долгую память Хрисанфу Петрову. Михаил Кулачиков. 28/IV 1939 год. с. Олба» диэн суруллубут