Софронов Иван Пантелеймонович (1936-2009)

Биһиги аҕабыт Софронов Иван Пантелеймонович 1936 с.  Чөркөөххө төрөөбүтэ. 1960 сыллаахха биһиги ийэбитинээн Федорова Мария Егоровналыын Чөркөөххө холбоһон ыал буолбуттара. Холбоһон баран Даайа Амматыгар көһөн сылгы көрбүт. Ол кэннэ Чычымахха кэлэллэр. Онтон ыла дойдутуттан харыс да халбарыйбакка, дьиэ-уот тэринэн, 7 оҕону төрөтөн, биир да күн өрөбүлэ суох сүөһү, сылгы үлэтигэр үлэлээбитэ. 40-тан тахса сыл стажтаах. Аҕабыт сарсыарда эрдэ туран үлэтигэр барара киэһэ борук-сорук буолуута кэлэрэ, ол курдук иллэҥэ суох түбүктээх ыарахан үлэни, эдэр сааһытттан биэнсийэҕэ тахсыар дылы үлэлээбитэ. Ийэбит Мария Егоровна ыарыһах буолан аҕабыт үлэтин быыһыгар дьиэ ис-тас үлэтин барытын бэйэтэ үлэлиирэ, көмөлөһөрө.

Үлэлээбитин тухары сүөһү да, сылгы да көрүүтэ буоллун кыһамньылаахтык, былааннарын толорон үчүгэйдик үлэлээбитэ. Сайынын от үлэтигэр, ат кыраабылынан от оҕустарыытыгар, кэбиһиитигэр звенонан үлэлииллэрэ. Оччолорго өрүс уҥуорунан, кытылларынан оттууллара. Отделениеҕа сүөһү, сылгы да ахсаана элбэх этэ. Барыта илиинэн, кэбиһэллэрэ, мунньаллара. Аҕабыт ат кыраабылыгар бастыҥ оҕустарааччы этэ. Оччолорго биһиги оҕо эрдэхпитинэ, 70-с, 80-с сыллардаахха сайын окко сылдьан ыкса күһүн кэлэрэ. Кыстыкка бэлэмнэнии саҕана кэлэрэ, онтон салгыы эмиэ сүөһү, сылгы көрбүтүнэн, аһаппытынан барбыта.

Үлэлээбитин туоһулара, араас элбэх грамоталара бааллар. Сылгыһыттыыр бириэмэтигэр звеньеводтарынан Иванов Поликарп Поликарпович, Андросов Павел Павлович үлэлээбиттэрэ.

Төрүөх бөҕөтө төрөөн, былааннарын толорон убаһанан эбии төлөбүр  биэрбиттэрэ. Бииргэ үлэлээбит уолаттара: Поликарп Иванов, Павел Андросов, Куприян Старостин, Степан Афанасьев, Владимир Жараев, Влас Прокопьев, Семен Налыяхов, Куприян Софронов, Константин Аввакумов, Николай Керемясов уо.д.а. буоланнар үлэлээбиттэрэ. Хомойуох иһин бу табаарыстара бары суохтар..  Бары үлэлэригэр бэриниилээхтик, үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрэ.

Аҕабыт эдэрдэртэн Иванов Николайы, Старостин Василийы, Роман Табунановы, Николай Старостины, Иван Охотины уо.д.а. кытта үлэлээбитэ.

Доҕотторунаан, бары бэйэ-бэйэлэрин хаадьылаһан, бэрт бэһиэлэйдик, дьээбэлэһэн, ыарахан үлэттэн чаҕыйбакка, томороон тымныыттан толлубакка, киэҥ сирдэринэн сылдьан сылгы эккирэтиһиитэ, хаайыыта, эмтээһинэ, бэчээттээһинэ, ааҕыыта. Түбүгү билиммэккэ үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрэ.

Биһиги аҕабытын, сылгыһыттар «оҕонньорбут» диэн ааттыыллара, күө-дьаа буолан, кэлэн табахтаан, ону-маны сүбэлэтэн, хаадьылаһан, уруккуну-хойуккуну санатыһан, өргө дылы олорон кэпсэтэн бараллара.

Аҕабыт Иван Пантелеймонович сүрдээх холку майгылаах, үгүс саҥата суох, дьээбэлээх киһи этэ. Кини тугу да кыайбаппын, сатаабыппын диэн олорбот, барытын оҥорор этэ. Саҥата суох сылдьан эрэ, баҕана маһа, сиэрдийэ, дьиэ маһа, саһаан, кыһынын от, муус тиэйэ, бүтэрэ-оһоро  сылдьар этэ. Атыгар сыарҕа оҥостон сиэннэрин детсадка  таһара, мас, муус да тиэйэрэ.

Биһигини оҕолорун улахан кыыһыгар Маринаҕа, Акулинаҕа, уолугар Макарга барыбытыгар дьиэ туппута. Аҕабыт барахсаҥҥа махталбыт муҥура суох. Кини көмөтүнэн биһиги дьиэлээх-уоттаах буоллахпыт.

Бу билигин эдэр көлүөнэ сылгыһыттары убайдаргыт, аҕаларгыт, эһэлэргит, табаарыстаргыт, үтүө суобастаахтык, чиэһинэйдик үлэлээбит сиэрдэринэн-майгыларынан үлэлиэхтэрэ диэн эрэнэбит. Кинилэр үлэлээбит суолларын, ааттарын түһэн биэрбэккэ, кэриэстээн ытыгылааҥ!

Ахтыыны суруйдулар Иван Пантелеймонович оҕолоро.

2017 с, кулун тутар ый. Чычымах